Księstwo Warszawskie

 

I. Polityka zaborców wobec ziem i ludności polskiej

1. Zabór rosyjski

a. nowy podział administracyjny – gubernie

b. represje w ostatnich latach panowania Katarzyny II

– prześladowania uczestników powstania kościuszkowskiego

– pozbawienie szlachty zaściankowej i szlachty nieposesjonatów przywilejów szlacheckich

– prześladowania kościoła unickiego

c. złagodzenie antypolskiej polityki za panowania Pawła I i Aleksandra I

– uwolnienie Tadeusza Kościuszki i Juliana Ursyna Niemcewicza

– mianowania księcia Adama Jerzego Czartoryskiego kuratorem wileńskiego okręgu szkolnego

– zezwolenie na otwarcie uniwersytetu wileńskiego i założenie liceum w Krzemieńcu na Wołyniu

2. Zabór pruski

a. podział administracyjny

– utworzenie nowych prowincji: Prusy Zachodnie, Prusy Południowe i Prusy Nowowschodnie, Nowy Śląsk

– podział na departamenty

b aparat władzy:

– kamery (władza policyjna, wojskowa i skarbowa)

– rejencje (władza sądownicza)

c. obciążenie mieszkańców

– wzrost obciążeń podatkowych

– wprowadzenie obowiązku służby wojskowej

d. germanizacja szkół

e. utworzenie przez Stanisława Staszica Towarzystwa Przyjaciół Nauk

3. Zabór austriacki – Królestwo Galicji i Lodomerii

a. podział administracyjny – cyrkuły

b. Galicją zarządzał gubernator (z siedzibą we Lwowie), a administrowali starostowie

c. polityka germanizacyjna

– germanizacja szkół i Uniwersytetu Jagiellońskiego

– wprowadzenie cenzury i nadzoru policyjnego

II. Powstanie i ustrój Księstwa Warszawskiego

1. Okoliczności powstania Księstwa Warszawskiego

a. zwycięstwo wojsk Napoleona nad armią pruską pod Jeną i Auerstedt (1806 r.) i

– zajęcie Prus

– wybuch powstania w Wielkopolsce i utworzenie władz polskich oraz polskiego wojska – Józef Wybicki i Jan Henryk Dąbrowski

b. zwycięstwo wojsk napoleońskich w wojnie z Rosją pod Iławą Pruską i pod Frydlandem (1807 r.)

c. pokój tylżycki – 1807 r. – decyzja o utworzeniu Księstwa Warszawskiego z ziem drugiego i trzeciego zaboru pruskiego

2. Ustrój Księstwa Warszawskiego

a. ustrój polityczny Księstwa regulowała Konstytucja oktrojowana (nadana) przez Napoleona w Dreźnie (1807 r.)

b. dekret grudniowy z 1807 r. – pozwalał chłopom na opuszczenie ziemi, ale

c. Kodeks cywilny Napoleona (wprowadzony w Księstwie Warszawskim w 1808 r.)

– zniesienie poddaństwa chłopów

– nadanie mieszczaństwu prawa do nabywania ziemi i piastowania urzędów

3. Ustrój społeczny

a. zniesienie poddaństwa osobistego chłopów

b. wprowadzenie zasady równości wobec prawa wszystkich obywateli

c zachowanie nierówności stanowych

4. Ustrój polityczny

a. dziedzicznym władcą Księstwa Warszawskiego został Król Saksonii Fryderyk August I Wettyn Księstwo – Warszawskie zostało połączone z Saksonią unią personalną

b. władza ustawodawcza dwuizbowy parlament

– senat składający się z osiemnastu mianowanych przez władcę senatorów

– sejm składający się z 60 posłów wybieranych przez sejmiki szlacheckie oraz 40 posłów plebejskich wybieranych przez zgromadzenia plebejskie

c. Rada Ministrów

d. Rada Stanu

5. Wojsko Księstwa Warszawskiego – liczyło ponad 30 tys. żołnierzy zorganizowanych w trzech dywizjach, ale ponad połowa z nich służyła poza granicami Księstwa (Legia Nadwiślańska oraz szwoleżerowie gwardii, którzy wsławili się w szarżą pod Somosierrą w Hiszpanii (1808 r.)

6. Gospodarka

a. ożywienie gospodarcze spowodowane rozwojem handlu

b. na rozwój gospodarczy hamująco wpływały koszty utrzymania wojska polskiego i oddziałów francuskich stacjonujących w Księstwie oraz zadłużenie wobec Francji (tzw. sumy bajońskie)

7. Wojna z Austrią 1809 r.

a. bitwa pod Raszynem – 1809 r.

b. przeniesienie działań wojennych przez księcia Józefa Poniatowskiego na terytorium Galicji

c. pokój w Schönbrunn między Napoleonem a Austrią – na jego mocy terytorium Księstwa Warszawskiego zostało powiększone o ziemie trzeciego zaboru austriackiego

III. Udział w wojnie z Rosją i upadek Księstwa Warszawskiego

1. Księstwo Warszawskie do wojny z Rosją w 1812 r. wystawiło 100 tys. żołnierzy – książę Józef Poniatowski dowodził polskim – V korpusem

2. Po klęsce i odwrocie Wielkiej Armii w lutym 1813 r. Księstwo Warszawskie znalazło się pod okupacją rosyjską

3. Oddziały polskie pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego wycofały się na zachód wraz z armią napoleońską –  udział wojsk polskich w bitwie pod Lipskiem i śmierć księcia Józefa Poniatowskiego (1814 r.)